Du lịch Mù Cang Chải không chỉ được thiên nhiên ban tặng vẻ đẹp núi rừng hùng vĩ, mà vùng đất này còn có nhiều món ăn ngon, đặc biệt mà bất cứ ai khi đến đây đều muốn thưởng thức.
Thịt lợn bản kẹp cây rừng nướng
Món thịt lợn bản kẹp cây rừng nướng là món ăn ngon đặc trưng tại Mù Cang Chải được nhiều du khách ưa thích. Nguyên liệu là những miếng thịt cả bì và mỡ từ những chú lợn bản đen chăn thả tự do, thịt chắc, hương thơm đặc trưng quyến rũ. Thịt được tẩm ướp gia vị rừng đặc trưng của vùng thảo cỏ Mù Cang Chải như hạt mắc khén, hành tươi… cho vào lá rong tươi bọc vài lớp, kẹp tre nướng trên bếp than hoa. Khi nướng cũng phải hết sức khéo léo để thịt chín đều, vàng ươm, lớp lá rong chỉ cháy khô bên ngoài. Món ăn này cực kỳ quyến rũ và thơm ngon, đã đến Mù Cang Chải nhất định nên thử.
Thịt gà đen
Gà đen là giống gà quý hiếm của đồng bào dân tộc Mông vùng Tây Bắc, có đặc điểm thịt và xương đều có màu đen tuyền, thịt chắc, hàm lượng mỡ trong thịt ít và thơm ngon vào hàng bậc nhất trong các giống gà ở nước ta hiện nay và trở thành thương hiệu riêng của vùng Mù Cang Chải. Gà đen có thể chế biến ra nhiều món ngon như: rán, xào, hấp, luộc song món đỉnh nhất là gà đen nướng mật ong, gà ăn kèm với lá cây bạc hà cay nhẹ nhàng và thơm mát chấm với muối tiêu chanh thì ngon không cưỡng nổi. Ngoài là một món ăn thơm ngon bậc nhất, gà đen còn có tác dụng chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe rất tốt.
Xôi nếp nương chấm muối lạc Tú Lệ
Xôi nếp Tú Lệ nóng hổi, dẻo ngon là đặc sản nổi tiếng mà bạn có thể thường thức tại Mù Cang Chải. Loại xôi trứ danh này được đồ từ hạt gạo nếp Tú Lệ nổi tiếng, hạt đều, dài, căng mẩy, hạt nào hạt nấy nhìn trong veo ngon mắt. Làm nên vị ngon của xôi Tú Lệ còn phải kể đến các hương thơm của nó, hương thơm ngạt ngào như hương hoa ban, hoa trẩu, hoa sở,… đua nhau tỏa ra thứ hương đồng nội, của núi rừng Tây Bắc kết tinh lại mà thành, mùi thơm và vị ngon của xôi ít loại nào có thể sánh kịp.
Nếp Tú Lệ là một sản vật rất nổi tiếng từ xa xưa, gắn liền với một truyền thuyết:
Thuở xa xưa, Ngọc Hoàng sai các nàng tiên mang giống nếp xuống trần gian chọn đất và gieo trồng cho dân. Các nàng tuân lệnh và mang giống nếp này đi khắp vùng Khau Pạ, tìm được vùng đất vừa bằng phẳng, cây cỏ tốt tươi của bản Pha bây giờ làm nơi gieo mầm. Một thời gian sau, những hạt giống ấy trổ những hạt nếp chín vàng ươm, nấu thành xôi ăn rất ngon, hương thơm ngào ngạt. Từ bản Pha, đời này qua đời khác, người dân bản địa tiếp tục gieo trồng loại nếp này, quen gọi giống nếp đó là Tú Lệ.
Mật ong
Mật ong Mù Cang Chải rất được ưa chuộng. Nguồn mật ở đây được ong rừng lấy từ sơn tra, thảo quả, màng mủ, đào, mơ, mận, nếp nương… rất đặc trưng, khác hẳn so với những loại mật khác. Mật ong Mù Cang Chải có chất lượng rất tốt, thơm ngon, sánh đặc, màu vàng óng, chứa nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe.
Nhộng ong rừng
Món nhộng ong xào là đặc sản quý hiếm của Mù Cang Chải. Không phải mùa nào cũng có nhộng ong vì chỉ mùa ong rừng làm tổ và sinh sản (khoảng từ tháng 4 đến tháng 8) mới có. Nhộng ong chế biến đơn giản và dễ ăn, có thể chế biến thành nhiều món ngon: nhộng ong chiên giòn, nhộng tẩm bột rán, nhộng xào ớt chuông,… Tuy nhiên, thơm ngon nhất là chế biến nhộng ong xào mùng. Người xào phải khéo léo để món ăn bắt mắt, phải giữ được hình thù của nhộng ong, còn mùng phải có màu xanh nhạt, tổng thể món ăn phải có vị thơm béo ngậy của ong, mùi thơm của gia vị, lá chanh.
Cốm Tú Lệ
Từ hạt nếp Tú Lệ đặc sản, người dân nơi đây không chỉ đồ xôi mà còn chế biến thành cốm với hương vị đậm đà, thanh mát. Cốm thường được ăn cùng với chuối chín, trái hồng đỏ chín cây hoặc cũng có thể dùng để nấu cháo vịt, xôi nếp, chè và nêm vào các món như: nem rán, tôm rán, thịt chiên…
Cách làm cốm Tú Lệ rất công phu. Khi lúa bắt đầu khum ngọn, vẫn còn nguyên sữa thì cũng là lúc đồng bào Thái gặt đem về làm cốm. Lúa để làm cốm không được vò hay đập mà phải tuốt, sàng bỏ rơm và những hạt thóc lép, đem đãi qua nước rồi cho vào chảo rang. Bếp lò để rang cốm thường phải đắp xỉ than nhưng không đốt than mà dùng củi.
Để từng hạt cốm khi rang xong sẽ mềm dẻo, thơm ngon mà không bị cháy thì chảo rang cốm phải làm bằng gang đúc, rang trong lửa nhỏ, đảo liên tục sao cho nóng đều. Thóc rang xong, người làm cốm đợi nguội rồi cho từng mẻ vào cối giã. Thóc được giã đều và vừa tay khi thấy có trấu thì xúc ra xảy bỏ rồi lại giã tiếp. Tùy theo độ non của lúa khi gặt mà người giã cốm sẽ ước lượng, trung bình khoảng 10 lần giã là hoàn tất.
Cá hồi và cá tầm
Với hàm lượng dinh dưỡng có trong thịt cá rất cao, tươi ngon, ngọt thịt, cá tầm và cá hồi Mù Cang Chải đang là món ăn được thực khách phương xa rất ưa chuộng. Có nhiều món ăn được chế biến từ hai loại cá này: gỏi, lẩu, cháo, trứng cá hấp,… Mù Cang Chải còn có trang trại nuôi Cá Hồi lớn của Miền Bắc với số lượng lên tới 10.000 con. Buổi trưa, bạn có thể cùng đoàn du lịch ghé vào làm một nồi lẩu hấp dẫn.
Châu chấu rang
Món châu chấu rang cũng là một món thú vị bạn không nên bỏ lỡ khi đến Mù Cang Chải. Mặc dù châu chấu có quanh năm nhưng khoảng tháng 5 và tháng 9 vào mùa gặt, châu chấu nhiều hơn và ngon hơn, con nào con nấy đều bóng bẩy, béo múp míp. Châu chấu rang vừa giòn, thơm, lại beo béo, ngọt ngọt và bùi bùi, cảm giác vừa lạ vừa quen, bất cứ ai cũng không thể quên được hương vị đậm đà của nó.
Cua suối rang muối
Cua suối rang muối là món đặc sản tại Mù Cang Chải, nhưng món này không có sẵn mà phải đặt trước, tùy theo mùa và giờ. Khác với các loại cua sống ở biển, ở ruộng, con cua suối thường sống trong các hốc đá trên suối ở vùng cao, có lẽ vì thế mà thịt cua suối thơm, chắc, ngọt.
Cách làm món cua suối rang muối không quá khó. Cua sau khi bắt về bóc mai, rửa sạch để cho ráo nước. Cho dầu vào chảo đun sôi, bỏ tỏi vào xào thơm sau đó cho cua vào đảo cho đều, rắc muối lên rang cho đến khi cua chín vàng, thịt thơm và béo ngậy, ăn giòn giòn rất vui tai.
Cá suối chiên
Cá suối chiên giòn chấm nước mắm tỏi ớt là món ngon không thể bỏ qua. Cá chiên giòn rụm nhưng không ám dầu, sau mỗi miếng cắn, vị đậm đà, thơm ngon của thịt cá dậy lên quyến rũ chắc chắn cũng là món ăn đáng nhớ nhất khi bạn đến du lịch Mù Cang Chải.
Sâu tre
Người Thái đi rừng sẽ chọn những cây tre đang lớn bị tù đầu không thể cao, phần thân dưới to hơn những cây tre khác nghĩa là trong đó đang có sâu làm tổ. Mỗi tổ có thể cho ra hàng cân sâu. Sâu tre có thể hấp hoặc chao trên dầu nóng. Do món này rất ngậy và giàu đạm nên phải có thứ nước chấm đặc trưng đi kèm là nước măng chua.
Nộm da trâu
Món nộm này chỉ được làm khi gia đình có hiếu hỷ, hoặc nhà có khách quý, bởi sơ chế rất mất thời gian. Da trâu làm sạch, thái mỏng, đập giập ướp nhiều gia vị. Khi ăn sẽ có cảm giác dòn, dai, rau thơm và hạt tiêu rừng khiến những vị khách khó tính không để đôi đũa nghỉ.
Mận tam hoa
Hương vị đậm đà, giòn tan của mận tam hoa cũng là lý do khiến nhiều thực khách say lòng. Đặc sản mận tam hoa Mù Cang Chải có quả to, màu đỏ, thịt bên trong hồng tươi, ngoài phủ một lớp phấn trắng mịn, sẽ làm cho du khách cảm nhận được sự tinh khiết, trong lành của thiên nhiên vùng du lịch sinh thái đầy hấp dẫn và hứa hẹn. Mận thường chín và bắt đầu thu hoạch vào đầu tháng 5 âm lịch. Bạn có thể mua mận tam hoa về làm quà cho bạn bè, người thân.
Măng rừng tươi
Đến Mù Cang Chải, nhất định phải thử món măng nộm hoa ban. Đây là một món ăn cực kì độc đáo của người Thái Mù Cang Chải. Ngoài nguyên liệu chính là măng và hoa ban thì món này còn có thêm thịt cá nướng, những con cá bắt ở suối thơm phức vô cùng hấp dẫn. Món ăn là sự hòa quyện của tất cả hương vị: đắng, chua, cay, ngọt, mặn, bùi mà hiếm có món nào có được.
Táo mèo Mù Cang Chải
Lên Mù Cang Chải, du khách sẽ bắt gặp nhiều nơi bày bán loại quả hình trứng, rất thích mắt, đó là quả táo mèo (hay còn gọi là Sơn Tra). Táo mèo ra hoa vào mùa xuân và cho thu hái quả vào mùa thu. Tháng 9, tháng 10 là tháng quả táo mèo chín rộ, thời điểm này khắp các chợ huyện đều ngập tràn táo mèo.
Táo mèo có hai loại: táo rừng và táo được bày bán ở các chợ. Táo mèo rừng không có vị chát xít và chua gắt như các loại táo khác mà ngọt, giòn và mùi thơm đặc biệt quyến rũ, rất hấp dẫn, loại táo này quả nhỏ, khi chín có mầu hồng trắng hoặc vàng trong. Ngon nhất là loại táo mèo mọc ở đồi thông và nơi rừng hoang Trạm Tấu hay Mù Cang Chải, loại này làm quà mã không đẹp nhưng ăn lại rất ngon, được nhiều khách mua đặt hàng. Những ngày cuối mùa, giá của quả táo mèo có thể lên đến 40.000 đồng/kg, bình thường thì khoảng 25.000 đồng/kg.
Táo mèo là một vị thuốc quý có tác dụng tiêu thực chữa đầy bụng, ợ chua, cầm tiêu chảy… Hạt và ruột táo mèo cũng có nhiều tính năng như: giảm béo, hạ huyết áp, an thần… Do đó, táo mèo được dùng nhiều trong các vị thuốc bồi bổ tinh thần và chế thành rượu vang khai vị được nhiều người ưa thích. Táo mèo còn được dùng làm một món giải khát mát và bổ trong mùa hè. Với những người khéo tay, quả táo mèo được chế biến ra nhiều loại thức quà rất có giá trị và dễ thưởng thức như: xi rô, mứt, ô mai, muối xổi…
Xôi ngũ sắc
Trong các dịp lễ tết của đồng bào Tây Bắc, đặc biệt với người Thái tại Yên Bái không thể thiếu món xôi ngũ sắc. Sự tài tình của người dân tộc là biết sử dụng các nguyên liệu tự nhiên để nhuộm màu cho xôi. Phần xôi trắng là đơn giản nhất: chỉ cần đồ nếp nương là được, nhưng các màu xôi khác cần ngâm gạo với các loại lá cây rừng chuyên để nhuộm thức ăn. Màu đỏ được lấy từ cây cơm xôi đỏ hoặc từ quả gấc, màu xanh từ cây lá nếp hay cây cơm xôi xanh, màu vàng từ nghệ, màu tím được làm từ gạo nếp cẩm và màu đen được lấy từ lá cây gùn đem ngâm cùng gạo.
Bánh chưng đen
Đây là món ăn độc đáo của người Thái Mường, điều đặc biệt của bánh chưng đen là màu sắc và hình dáng của bánh. Người Thái gói bánh chưng hình trụ, hoặc gấp lá như bánh tẻ ở dưới xuôi. Gạo nếp nương được ngâm với lá cây núc nác để có màu đen đặc biệt. Các nguyên liệu đều được chọn lọc cẩn thận, bao gồm lá dong rừng, thịt lợn rừng hoặc lợn cắp nách. Khi ăn, bánh sẽ được cắt thành từng khoanh nhỏ hoặc ăn nguyên cả chiếc, bánh ăn không bị nóng cổ, nóng bụng như bánh chưng thường vì tro nếp đã khử mùi chua, độ nóng của gạo nếp, vị bánh thơm ngon đậm đà rất đặc trưng.
Cá nướng pa pỉnh tộp
Tên gọi độc đáo này nghĩa là “cá gập nướng” trong tiếng Thái. Người dân thường chỉ sử dụng cá chép suối, dùng các nguyên liệu đặc trưng trong ẩm thực Thái như quả mắc khen, gừng, tỏi, rau thơm để ướp. Cá được đặt lên than hoa nướng trực tiếp hoặc kẹp vỉ. Thịt cá suối mềm, ngọt thơm, không bị bở và khô, hương vị của cá hòa quyện với các loại gia vị khiến cho món ăn trở nên đặc biệt, đọng lại trong tâm trí thực khách.
Gà nướng chấm chẳm chéo
Thịt gà được nướng cùng lá mắc mật có vị chua chua, ngọt ngọt của lá. Gà trước khi đem ra nướng đã được ướp đủ gia vị, nướng trên loại than củi giữ nhiệt trong lửa vừa để gà chín đều, từ ngoài vào trong.
Chẳm chéo là sự hòa quyện hoàn hảo của lá chanh, sả, lá hành, lá tỏi, mắc khén, tỏi, ớt, rau mùi… tất cả đều trộn lại với nhau, giã nhuyễn. Đây là thứ gia vị truyền thống được nhắc đến nhiều nhất bên mâm cơm đồng bào dân tộc Thái. Mọi món ăn được kèm với chẳm chéo đều trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Khi ăn kèm thịt gà nướng, thực khách có thể cảm nhận vị ngon tổng hợp của tất cả hương vị núi rừng, vị cay của ớt, nồng của tỏi, vị tê tê của mắc khén cùng mùi thơm ngọt của rau mùi, mọi hương vị cứ quấn quýt nơi đầu lưỡi không nỡ rời. Nếu bạn đang có dự định đi du lịch Mù Cang Chải thì đừng quên thưởng thức những đặc sản này nhé!
