Thiên nhiên vẫn luôn ưu ái dành cho đất trời Tây Bắc những cảnh sắc tuyệt vời mà không có một từ hoa mỹ nào có thể diễn tả được hết vẻ đẹp đó, đặc biệt là đúng độ những mùa hoa nở. Nào là đào rừng, nào là tam giác mạch, nào là dã quỳ, mỗi mùa hoa lại là những vẻ đẹp huyền diệu khác nhau. Đến hẹn lại lên, vào dịp xuân sang, trên khắp các ngọn núi, cánh rừng Tây Bắc lại phủ sắc trắng muốt, tinh khôi của hoa ban khiến dân du lịch lại rục rịch chuẩn bị kế hoạch cho những chuyến đi sắp tới về miền núi Tây Bắc.
Vào cuối tháng 1 âm, mùa hoa ban sẽ bắt đầu khi những cơn mưa xuân làm rụng rơi cánh hoa đào hồng phớt trải dài trên khắp các bản làng, sườn đồi ở Tây Bắc. Hàng triệu cánh hoa trắng muốt rung rinh trước gió như mời mời chào những bước chân lãng du đến với miền đất hứa này.
Hoa ban trong tiếng của người dân tộc Thái có nghĩa là loài hoa ngọt, ngọt ở đây có nghĩa là nồng thắm, da diết như tình yêu của chàng Khum và nàng Ban được người xưa truyền miệng mỗi khi người ta nhắc đến nguồn gốc hay sự ra đời của hoa ban.
Truyện xa ấy được truyền lại rằng: “ Ở bản làng nhỏ, có chàng Khum mồ côi cha mẹ từ tấm bé. Cuộc sống tuy nghèo khổ, khó khăn nhưng vượt lên hoàn cảnh, chàng Khum khôi ngô, tuấn tú rất giỏi làm nương và săn bắt thú rừng. Tiếng khèn của chàng Khum đã làm bao trái tim cô gái thổn thức. Cũng chính nhờ tiếng khèn đó mà chàng được nàng Ban – thiếu nữ xinh đẹp nhất vùng trao khăn piêu hẹn mùa xuân cả hai cùng chung bếp lửa nên duyên chồng vợ. Thế nhưng cuộc sống hạnh phúc của hai người không được bao lâu thì nàng Ban đã bị tên chúa đất để ý và hắn quyết định sẽ phải bắt bằng được nàng về làm nguồi hầu. Biết chuyện, chàng Khum và nàng Ban trốn vào rừng sâu quyết bảo vệ tình yêu trong sáng nhưng vẫn bị lãnh chúa săn đuổi. Kiệt sức, mệt mỏi hai người đã gục ngã bên nhau. Từ mộ của chàng Khum vươn lên một cây vầu, xuân đến lại đội đất nhú lên những ngọn măng có vị đắng như vẫn khôn nguôi nhớ về mối tình tuyệt vọng. Còn nấm mộ của nàng Ban thì mọc lên một thân cây gỗ nhưng dáng hình mềm mại, lá hình trái tim chung đôi xanh biếc. Mỗi độ xuân về lại trút lá rồi bừng nở những bông hoa năm cánh trắng ngần, thơm mát như búp tay người con gái của núi rừng. Và đó chính là cây hoa ban trắng.”
Đối với những người con Tây Bắc, hoa ban đã trở thành biểu tượng cho sự chung thủy son sắt và vẻ đẹp trắng trong của người con gái. Hoa ban mang hình ảnh của một thời tuổi trẻ mộng mơ và nồng nhiệt.
Hoa ban trắng có năm cánh, nở ra trắng muốt. Hoa ban không có hương quá đậm nhưng có vị ngọt. Chính vì nhị hoa ngọt nên đã quyến rũ rất nhiều loài côn trùng, nhất là những loài lấy mật như ong, bướm. Nếu như vào mùa hoa, bạn có dịp được lang thang trong những cánh ừng hoa ở Tây Bắc thì sẽ bắt gặp những con ong, con bướm đang cần mẫn vờn đôi cánh xinh đẹp nhảy múa nhịp nhàng khắp nơi, làm cho bức trang bích họa càng thêm sinh động, đẹp đến nghẹt thở.
Từng nhành cây khẳng khiu, trơ lá giữa bầu trời xanh vời vợi của miền núi cao, phủ lên trên là những đám hoa tựa mây đậu chi chít. Mặc dù sống ở trên vùng đất khô cằn hay vách đá cheo leo thì những bông hoa ban tưởng như mềm mỏng ấy vẫn không ngần ngại trỗi dậy để khoe sắc thắm. Thế nên mới thấy tại sao, người ta lại ví hoa ban như tâm hồn, như cốt cách và sức mạnh tiềm ẩn của người dân sống ở đây từ ngàn đời xưa.
Hoa ban nở rộ nhất là vào tháng 3, cả núi rừng Tây Bắc như khoác lên trên mình một lớp áo trắng tinh khôi khiến khung cảnh trở nên lãng mạn như trong những thước phim Hàn Quốc mà bạn thường xem khi mùa tuyết rơi đến. Bạn có thể bắt gặp hoa ban ở bất kì đâu. Hoa trắng len ỏi trong từng ngóc ngách, phủ trên từng mái nhà, hoa tô điểm trên những bờ tường, vách đất cổ kính, hoa hòa nhịp cùng những làn sương giăng mắc trên cành cây, ngọn cỏ, lấp ló sau những tấm màn khói chiều trên gác bếp.
Nếu như đứng từ trên cao nhìn xuống, bạn sẽ được mãn nhãn với những thung lũng ngập tràn sắc hoa ban. Vẻ đẹp kiều diễm của Tây Bắc mùa hoa ban sẽ khiến cho bất kì ai cũng sẽ phải đổ gục khi đã trót lỡ đặt chân đến đây một lần trong đời. Hoang sơ, mộc mạc là thế những rừng hoa ban vẫn giữ được cái hồn riêng làm người ta khao khát được chạm đến mỗi dịp hoa về. Nếu là một người yêu hoa, đặc biệt là những loài hoa ở vùng núi rừng mà chẳng ngại đèo cao, nước sâu, muốn hòa mình vào thiên nhiên thì nhất định không thể bỏ qua mùa hoa ban miền sơn cước.
Lên Tây Bắc vào mùa hoa ban, bạn sẽ có cảm giác như được bước vào một thế giới thần tiên với vô vàn cảnh đẹp. Đặc biệt lên du lịch vào tháng 3, bạn sẽ còn có cơ hội được tham gia vào lễ hội hoa ban hay còn gọi là Xên Mường của đồng bào người Mường, người Thái tổ chức. Trong lễ hội, bà con cúng lớn tri ân tổ tiên, cầu cho quốc thái dân an, gia đình hạnh phúc. Hoa ban là hoa của sự may mắn, tốt đẹp.
Sở hữu vẻ đẹp mà không nơi nào có được, mùa hoa ban Tây Bắc chính là một món quà mà thiên nhiên ban tặng cho nơi này. Không chỉ được xem cảnh, ngắm hoa mà bạn sẽ còn có hẳn một địa điểm sống ảo triệu view không góc chết để tha hồ chụp chẹt đấy. Hàng năm, cứ vào mùa hoa ban nở, người dân tộc Thái, Mường lại mở hội hoa ban để cầu phúc và gửi gắm vào đó những ước vọng lớn lao về một cuộc sống bình yên, no ấm nơi bản mường, đồng thời cũng là dịp thi tài, vui chơi, trai gái tìm hiểu, tâm tình qua tiếng hát, tiếng đàn. Đây chắc chắn sẽ là trải nghiệm thú vị và tuyệt vời dành cho bạn về văn hóa, cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc của Tổ quốc.
